niedziela, 17 listopada 2013

To co w roślinach najcenniejsze

Sugerując się nazwą bloga, ktoś by pomyślał, że to będzie blog typowo zielarski. Tymczasem poza zakładką Herbarium, trudno znaleźć coś więcej o ziołach.
Wydaje mi się, że przyszedł czas by napisać coś więcej nie tyle o ziołach, co o substancjach, które się w nich znajdują i które sprawiają, że mają takie a nie inne właściwości.


Substancje czynne w roślinach


Alkaloidy- grupa zasadowych związków zawierających azot, do których zalicza się wiele trucizn. Są to produkty przemiany materii niektórych roślin. Zazwyczaj alkaloidy nie występują pojedynczo, a roślina zawiera od kilku do kilkunastu różnych alkaloidów o zbliżonym działaniu. Wiele alkaloidów stosuje się jako substancje przeciwbólowe, w leczeniu chorób nerwowych i kobiecych.
Do alkaloidów zalicza się m.im.: nikotynę, morfinę, chininę, atropinę, kodeinę, narkotynę, kokainę itd.
wiki

Flawonoidy- w roślinach pełnią funkcję przeciwutleniaczy i barwników. Chronią rośliny przed owadami i grzybami. Flawonoidy ograniczają szkodliwy wpływ promieniowania słonecznego, działają przeciwzapalnie, uszczelniają naczynia krwionośne.
Flawonoidy znajdziemy m.in. w: rucie zwyczajnej i miłorzębie japońskim (działanie wzmacniające naczynia krwionośne), skrzypie polnym, pietruszce, brzozie brodawkowatej, arnice górskiej.
Ze względu na budowę dzieli się je na: flawonole, antocyjany, izoflawony, itd.

cząsteczka izoflawonu wiki


Garbniki- to substancje bezazotowe, rozpuszczalne w wodzie i alkoholu o charakterze fenolowym. Mają gorzki smak. Garbniki wykazują działanie ściągające. Stosuje się je przy leczeniu oparzeń, zranień i przewlekłych krwawień. Wykazują właściwości antyseptyczne.
Garbniki znajdziemy w: korze dębu i korze oczaru, liściu orzecha włoskiego, maliny i jeżyny.

Glikozydy- substancje będące połączeniem cukrów prostych z zawiązkami niecukrowymi. Niektóre glikozydy znajdują zastosowanie w farmakologi i stąd wziął się ich podział.
glikozydy nasercowe- zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego
glikozydy antrachinowe- stosuje się je w chorobach przewodu pokarmowego i środki przeczyszczające
glikozydy fenolowe- o działaniu przeciwzapalnym i dezynfekującym
glikozydy gorczyczne- polepszają ukrwienie skóry.

Karotenoidy-węglowodory nienasycone, pomarańczowo-czerwone barwniki roślinne. Prekursory witaminy A, wykazują działanie antyoksydacyjne. Przykładem karotenoidów jest beta-karoten.
Związki te znajdziemy w marchwi, szpinaku, dyni, pomidorze, papryce, brokule, jarmużu, moreli.
wiki

Kumaryny-zaliczane do glikozydów, mogące pod wpływem wody ulegać hydrolizie. Kumaryna, ma zapach świeżego siana, była powszechnie stosowana w przemyśle perfumeryjnym, spożywczym i mydlarskim. Obecnie jeż użycie jest ograniczone. Może uczulać.
Kumarynę znajdziemy w olejkach eterycznych (np. lawendowym), trawach, roślinach strączkowych.

cząsteczka kumaryny wiki


Olejki eteryczne- lotne aromatyczne substancje. Ich głównymi składnikami są terpeny i związki terpenów. Wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Wiele działa także przeciwbólowo. Działanie olejków eterycznych determinowane jest przez związki wchodzące w ich skład.

Pektyny- polisacharydy i oligosacharydy, naturalne związki żelujące, mogące być wykorzystywane jako zagęstniki. Pektyny budują ścianę komórkową roślin. Znajdziemy je w owocach, np. w jabłkach, czereśniach, pomarańczach, marchwi.
wiki

Nienasycone kwasy tłuszczowe- o ogólnym wzorze R-COOH, gdzie R to długi łańcuch węglowodorowy, zawierający wiązania podwójne (jedno- kwasy jednonienacycone lub więcej- kwasy wielonienasycone).
wiki

Saponiny- mają budowę zbliżoną do glikozydów, posiadają jednak zdolność do tworzenia emulsji. W roztworach tworzą pianę. Wykorzystywane są w medycynie jako środki wykrztuśne i przeciwobrzękowe. Obniżają napięcie powierzchniowe wody (tak jak SLS)

struktura saponiny wiki



Sole mineralne- to związki nieorganiczne zbudowane z kationu metalu i reszty kwasowej. W skład soli mineralnych wchodzą kationy i aniony, które można podzielić na mikro- i makroelementy.
Przykłady soli mineralnych to sole wapnia i magnezu, sodu, potasu, żelaza, manganu, cynku, selenu.

Śluzy- polisacharydy, silnie pęczniejące w wodzie i częściowo w niej rozpuszczalne. Wykazują działanie nawilżające.
Znajdziemy je w lnie, rumianku, nagietku, lipie, kozieradce.


Kwasy organiczne- związki organiczne zawierające grupę -COOH. W małych stężeniach, mogą mieć działanie nawilżające, w wyższych działają antyseptycznie, złuszczająco i antyoksydacyjne. Rozjaśniają skórę.
Najważniejsze kwasy organiczne to: kwas jabłkowy, glikolowy, mlekowy, cytrynowy, winowy.

cząsteczka kwasu D-jabłkowego wiki



Witaminy- substancje niezbędne dla człowieka, o różnym składzie chemicznym. Wiele z nich należy do kwasów organicznych. Słowa Witamina, użył pierwszy raz polski biolog Kazimierz Funk. Witaminy wchodzą w skład enzymów, jako ich składnik niebiałkowy.




Pozdrawiam,
post signature
 źródła:
1.  wikipedia.pl (linki przy grupach zawiązków/rysunkach)
2.  Krystyna Bonenberg, Rośliny użyteczne człowiekowi, Warszawa 1988
3.  Marzena popielarska, Słownik biologiczny, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2003
4.  P. Czikow, J. Łapitiew, Rośliny lecznicze i bogate w witaminy,PWRiL, Warszawa 1988

3 komentarze:

  1. Bardzo fajny post ;) wszytko w pigułce to lubię :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo ciekawy post :-) ja też bardzo lubię zioła:) często je piję i używam do pielęgnacji ciała

    OdpowiedzUsuń

Dziękuję za każdy komentarz :)

Spamu nie toleruję i wszystkie reklamy usuwam. A na blogi komentatorek chętnie zaglądam.